πολυχρωμία

Έγχρωμη τυπογραφική αναπαραγωγή ενός έγχρωμου πρωτότυπου. Όπως και στην έγχρωμη φωτογραφία, όλα τα χρώματα της ίριδας μπορούν να αναπαραχθούν με τρία βασικά χρώματα. Στην τυπογραφία τα χρώματα είναι: κίτρινο, κόκκινο (ματζέντα), μπλε και μαύρο, το οποίο είναι βοηθητικό και μπαίνει στα σκιερά σημεία. Η πρώτη φάση της αναπαραγωγής μιας π., η οποία στις περισσότερες περιπτώσεις είναι τετραχρωμία (ή τριχρωμία, αν δεν χρησιμοποιείται το μαύρο) είναι φωτογραφική ή του διαχωρισμού των χρωμάτων. Η έγχρωμη εικόνα ή διαφάνεια φωτογραφίζεται με τρία φίλτρα: κόκκινο, πράσινο και μπλε. Με το κόκκινο φίλτρο βγαίνει το αρνητικό του μπλε· με το πράσινο, το αρνητικό του κόκκινου (ματζέντα)· με το μπλε, το αρνητικό του κίτρινου. Από τα αρνητικά αυτά αναπαράγονται τα θετικά, που στην περίπτωση αυτή είναι διαφάνειες με ράστερ ή άλλου είδους κουκκίδες. Από τα θετικά γίνεται η μεταφορά στον τσίγκο (μήτρα εκτύπωσης) και τυπώνονται ξεχωριστά το κάθε χρώμα, το ένα μετά το άλλο. Από τη σύνθεση των τεσσάρων χρωμάτων, καθώς τυπώνονται έτσι το ένα πάνω στο άλλο, σχηματίζεται η έγχρωμη εικόνα. Στα θετικά ράστερ, για κάθε χρώμα, οι κουκκίδες πρέπει να έχουν διαφορετική κλίση μεταξύ τους, ώστε να μη συμπίπτουν κατά το διαδοχικό τύπωμα του ενός χρώματος επί του άλλου, γιατί τότε οι εικόνες σχηματίζουν ένα είδος ψάθας (μουαρέ). Επειδή όμως τα φιλμ, που χρησιμοποιούνται κατά την αρχική φάση του διαχωρισμού, δεν έχουν όλα την ίδια ευαισθησία και κυρίως επειδή τα τυπογραφικά μελάνια δεν αντιστοιχούν απόλυτα στα θεωρητικά χρώματα, για να αποδοθούν τα χρώματα κατά την τελική εκτύπωση πρέπει να διορθωθούν. Η διόρθωση αυτή γίνεται είτε με το χέρι, από ειδικούς τεχνίτες με κατάλληλο μασκάρισμα, είτε με τη βοήθεια ειδικών φιλμ, που τοποθετούνται σε διπλοτυπία με το αρνητικό (μάσκες) τη στιγμή που αποτυπώνεται το θετικό. Εκτός από τους δύο αυτούς τρόπους, η διόρθωση μπορεί να γίνει και με ηλεκτρονικά μηχανήματα: με βάση τα χαρακτηριστικά των φιλμ και των μελανιών που χρησιμοποιούνται, τον τύπο του πρωτότυπου που πρόκειται να αναπαραχθεί και το αποτέλεσμα που επιδιώκεται, τα μηχανήματα αυτά διορθώνουν αυτόματα τα θετικά με τη βοήθεια ενός απειροελάχιστου φωτεινού φάσματος. Όταν η έγχρωμη εικόνα πρέπει να τυπωθεί απολύτως πιστά προς το πρωτότυπο, τότε τα 4 χρώματα δεν αρκούν και αναπαράγονται 5, 6 ή και περισσότερα: συνήθως ως βοηθητικά χρώματα χρησιμοποιούνται το γαλάζιο και το ροζ σε τόνους διαφορετικούς (πιο θερμούς ή πιο ψυχρούς) από το αρχικό μπλε και κόκκινο. Στην περίπτωση αυτή το διαχωρισμό τον κάνει ο τεχνίτης, ο οποίος διαφοροποιεί με το χέρι του τους τόνους στα σημεία όπου είναι ανάγκη και στα 4 χρώματα. Ο τεχνίτης επίσης με το χέρι του θα κάμει τον κατάλληλο διαχωρισμό χρωμάτων στην χρυσοτυπία και στην αργυροτυπία, ώστε να τυπωθούν τα σωστά μελάνια στις προκαθορισμένες ζώνες. Πολυχρωμία. Αριστερά, έξι φωτογράμματα στα οποία αναλύεται η σύνθεση των χρωμάτων κατά την εκτύπωση σε τετραχρωμία: 1) κίτρινο· 2) κόκκινο· 3) κίτρινο και κόκκινο· 4) μπλε· 5) κίτρινο, κόκκινο και μπλε· 6) κίτρινο, κόκκινο, μπλε και μαύρο. Δεξιά, ανάλυση της διαδικασίας που χρησιμοποιείται κατά την εκτύπωση σε τριχρωμία.

* * *

η, Ν [πολύχρωμος]

1. η ιδιότητα τού πολύχρωμου, το να έχει κανείς ή κάτι πολλά χρώματα, το να έχει απεικονιστεί ή διακοσμηθεί με ποικίλα χρώματα

2. η συνήθεια τών αρχαίων Ελλήνων καλλιτεχνών να βάφουν με ζωηρά χρώματα διάφορα αρχιτεκτονικά μέλη τών ναών, καθώς και τα ενδύματα, τα μαλλιά και άλλα μέρη τών αγαλμάτων

3. λιθογραφική ή τυπογραφική μέθοδος εκτύπωσης εικόνων ή κειμένων με συνδυασμό δύο, τριών ή τεσσάρων χρωμάτων.